Schrijftips Archives - Tekststrategie

Tool TVF, tekstvoorbereidingsformulier

14 maart 2022 door Consonante

Het TVF (tekstvoorbereidingsformulier) is de tool bij de methode voor tekststrategie, ‘Drie Denkstappen naar Sterke Teksten‘. Deze tool is voor iedereen gratis beschikbaar via het downloadformulier op deze pagina.

De tool biedt houvast bij gestructureerde tekstvoorbereiding. In de tool maak je keuzes voor alle aspecten van communicatie vóór je start met de productie van een tekst. Deze aanpak leidt tot winst in tijd en kwaliteit. Je versterkt zo niet alleen je communicatie, maar ook het beleid, product, project of event waarover je communiceert.

Verplaats je in de lezer…

De tool helpt je veel gehoorde tips in praktijk te brengen. Bijvoorbeeld ‘verplaats je in de lezer‘. Die tip ken je ongetwijfeld, maar hoe DOE je dat, ‘verplaatsen in de lezer’? Deze en nog veel meer tips breng je tot uitvoering met het TVF vóór je start met schrijven. Je start het denkproces vanuit de communicatiesituatie waarin jij je bevindt en legt zo een stevig fundament voor je communicatie, gesproken of geschreven.

De kern van de methode: eerst denken/discussiëren en keuzes vastleggen op het TVF, dan pas een tekst produceren.

Geschikt voor elke tekst en elke taal

Werk of studeer je met Engels als voertaal, download dan de Engelstalige versie. Tekstvoorbereiding kan in het Engels. De uiteindelijke tekst kan in elke taal geschreven worden.

De tool TVF is een invulbare PDF van twee pagina's boordevol extra informatie en toelichting op de Drie Denkstappen.

Voorpagina met voorbeeld + werkblad van TVF, versie 2021

Toelichting bij de download

De tool TVF zit bomvol met ‘verstopte’ informatie: een pop-up met toelichting per deelstap én 47 links naar extra informatie, video’s en geluidsfragmenten. Deze informatie komt beschikbaar als je het bestand eerst opslaat en vervolgens opent met Adobe Reader.

In het boek Tekststrategie vind je meer dan 10 voorbeelden van een volledig ingevulde tool. Met het boek en de tool kun je in principe direct zelf aan de slag om je teksten te versterken.

Om te leren werken met de tool ontvang je – via het mailadres dat je invult op het formulier – een uitnodiging voor een gratis, online Introductie Tekststrategie via Stichting Sterke Teksten.

Downloadformulier TVF, versie april 2021

Hoe heb jij het TVF gevonden?*
Jouw naam*
Jouw e-mailadres*
Op het mailadres dat je hier vermeldt, ontvang je van Stichting Sterke Teksten een uitnodiging voor een gratis, online Introductie Tekststrategie (interactieve workshop van 1,5 uur).
Waarom wil jij het TVF hebben?*
Jij bent toch geen robot?
Op de volgende pagina download je direct het TVF. Je hoeft niet te wachten op een mailbericht.

Groene versie TVF, januari 2022

Een vereenvoudigde, groene versie van de tool, met uitgebreide toelichting vind je op de website van Stichting Sterke Teksten. Beide versies zijn toepasbaar voor alle tekstsoorten en op elk niveau van onderwijs. Stichting Sterke Teksten heeft van Consonante Communicatie toestemming kennis over tekststrategie en de tool gratis te verspreiden.

Download de 'groene' versie van de tool via de website van Stichting Sterke Teksten.

Groene versie TVF, januari 2022

Bedrijfsnaam met een verhaal

1 maart 2022 door Consonante

Een bedrijfsnaam met een persoonlijk verhaal van Marian Stoppelenburg. Lees wat ‘consonante’ betekent en hoe het idee voor de naam is ontstaan.

Bedrijfsnaam ‘Consonante’

Het idee voor de bedrijfsnaam ‘Consonante’ is in 1995 ontstaan. Ik werkte als docent en kreeg onverwacht een officiële schrijfopdracht. Ik was toen nog niet serieus bezig ondernemer te worden. De opdrachtgever stelde prijs op inschrijving bij de Kamer van Koophandel. Het idee voor de bedrijfsnaam was snel geboren: Consonante. Deze naam heeft een persoonlijk verhaal.

Vanuit de maatschappelijke missie (tekststrategie beschikbaar voor iedereen) verspreidt Consonante de kennis over tekststrategie gratis via Stichting Sterke Teksten.

Consonante werkt aan een maatschappelijke missie via Stichting Sterke Teksten

Wat betekent Consonante?

De muzikale betekenis van het woord ‘consonante’, is ‘op dezelfde golflengte’, in tegenstelling tot ‘dissonante’, valse toon. Jarenlang reed ik daarom in een ‘Golf van Woorden’. Inmiddels hebben het OV en de fiets mijn voorkeur. De VW Golf diesel is daarom verkocht.

De taalkundige betekenis van het woord ‘consonante’ inspireerde mij tot de bedrijfsnaam. Consonante betekent (in het Engels en in het Spaans) letterlijk ‘medeklinker‘. Dat paste mooi bij mijn situatie. In 1995 was ik nog getrouwd met de vader van mijn kinderen. Zijn achternaam is Klinker. In 2001 ben ik gescheiden. Mijn twee kinderen dragen de naam Klinker, dus ik ben nog altijd een ‘medeklinker’.

We zijn allemaal ‘medeklinkers’

De visie van Consonante als sociale onderneming is, dat ieders boodschap aandacht verdient. De missie van Consonante is daarom tekststrategie beschikbaar te maken voor iedereen die zijn of haar boodschap krachtig en effectief wil te laten ‘meeklinken’. Sinds 01-01-2022 gebeurt dit via Stichting Sterke Teksten.

Alles wat wij doen, hangt samen met stukjes communicatie. Krachtige, effectieve communicatie stelt ons in staat onze professionele en sociale doelen te realiseren. Lees meer hierover…

Communicatieconcept

De betekenis van ‘consonante’ is bruikbaar als basis voor een communicatieconcept (STAP 2C in de methode voor tekststrategie). Een concept of ‘creatieve kapstok’ versterkt de boodschap. Een concept is misschien niet voor elke tekst noodzakelijk, maar een eenvoudige invulling van STAP 2C met beeldend taalgebruik geeft een tekst hoe dan ook meer kracht. Voor campagnes en communicatietrajecten zorgt een concept voor herkenbaarheid op langere termijn.

Aan de slag

TVF-uitdaging

19 februari 2022 door Consonante

Reverse engineering

Deze TVF-uitdaging betreft een bijzondere, zeer effectieve toepassing van tekststrategie: je gebruikt de tool in omgekeerde richting om een tekst te verbeteren. Het is een vorm van reverse engineering.

Je beoordeelt en analyseert een bestaande, afgekeurde tekst via de deelstappen van de tool TVF. Je maakt per deelstap je eigen keuzes. Zo ontstaat een nieuwe versie van de tekst. In het boek Tekststrategie staan 5 voorbeelden van deze toepassing van tekststrategie, de casussen 4, 5, 6, 8 en 10.

Je leest hieronder een mailbericht van de projectgroep ‘Werk voor Iedereen‘. De ontvanger is iemand die zich heeft aangemeld voor de Zoom-sessie ‘Werken met nieuwe Nederlanders’.

Het mailbericht is niet slecht, maar kan op een aantal punten absoluut beter. Ga jij die uitdaging aan?

Boek Tekststrategie

Wat moet je doen voor de TVF-uitdaging?

lees het oorspronkelijke mailbericht (230 woorden)
open een TVF
vul bij opdracht in: TVF-uitdaging
noteer de vermoedelijke keuzes van de schrijver in de deelstappen 1A tot en met 3A
wijzig de keuzes van de schrijver naar eigen inzicht
produceer jouw versie van het mailbericht
upload jouw TVF, inclusief eindresultaat

Wat levert de TVF-uitdaging jou op?

Upload je uiterlijk 31 maart 2022 via het formulier op deze pagina een ingevuld TVF + nieuwe versie van het mailbericht, dan krijg je in ieder geval persoonlijke feedback op jouw keuzes en op het eindresultaat. Bovendien worden de eerste 20 serieuze inzendingen beloond met een exemplaar van het gedrukte boek Tekststrategie.

Ga jij de uitdaging aan? Je krijgt persoonlijke feedback. Bovendien maak je kans op een exemplaar van het gedrukte boek Tekststrategie.

Boek Tekststrategie, 180 pagina’s inspiratie, tips en voorbeelden

Oorspronkelijk mailbericht

Onderwerp: Themaweek hoe kom ik wél aan personeel

Beste heer/mevrouw,

Morgen is het zover: de sessie ‘Werken met nieuwe Nederlanders’ als onderdeel van de themaweek hoe kom ik wél aan personeel. Wij hebben er zin in!

Je hebt een agendaverzoek ontvangen met daarin de ZOOM-link naar de sessie waar je je voor hebt ingeschreven. Vanaf 5 minuten voorafgaand aan de sessie krijg je toegang.

Graag willen we je uitnodigen tijdens de sessie interactief mee te doen. Dat wil zeggen: stel gerust je vragen in de chat of door je hand op te steken. Ook is het voor de sprekers en je mededeelnemers fijn als je je camera gedurende de sessie aan zet. Dat maakt het persoonlijker en leuker!

De sessie wordt verzorgd door Bart van Bergen – oprichter en directeur van New Talent, een sociale onderneming die nieuwkomers ondersteunt bij hun integratie zodat zij zélf de regie kunnen nemen in het opbouwen van een toekomst in Nederland.

Hij heeft alvast één vraag voorafgaand aan de sessie: heb jij binnen jouw organisatie een (of meerdere) openstaande vacatures waarvan jij nu al zegt; ‘ja, daarmee zou ik wel de uitdaging aan durven gaan’! Een vacature waar jij mogelijkheden in ziet om een nieuwe Nederlander voor aan te nemen? Neem die vacature(s) alvast ‘mee’ naar de online sessie.

Hartelijk bedankt en tot morgen!

Met vriendelijke groet,

Karin de Vries
Communicatieadviseur ‘Werk voor Iedereen’

Upload-formulier TVF-uitdaging

Test jouw vaardigheid in het gebruik van de tool TVF en produceer een nieuwe versie van het mailbericht op deze pagina. Materiaal (TVF + nieuwe tekst) uploaden uiterlijk 31 maart 2022.

Hoe kwam jij deze TVF-uitdaging op het spoor?*
Jouw voor- en achternaam*
Jouw e-mailadres*
Postadres voor het boek
Ben jij een van de 20 eerste deelnemers aan de TVF-uitdaging, dan ontvang je via de post een exemplaar van het boek Tekststrategie. Op welk adres wil je het boek ontvangen?
Toelichting bij jouw materiaal
Heb je een vraag over deze TVF-challenge of heb je een toelichting bij het materiaal dat je opstuurt?
Upload jouw ingevulde TVF*
Toegestane bestandstypen: pdf, Max. bestandsgrootte: 64 MB.
Upload eventueel jouw versie van het mailbericht met opmaak (als PDF)
Je kiest zelf of je het eindresultaat in deelstap 3B&C op het TVF opneemt of als extra PDF-bijlage meestuurt.
Toegestane bestandstypen: pdf, Max. bestandsgrootte: 64 MB.

Bloggen met tekststrategie

19 november 2021 door Consonante

Deze tip laat zien hoe je de gestructureerde aanpak via de tool TVF gebruikt om een creatieve blog te schrijven.

TVF, tool voor tekstvoorbereiding

Tekststrategie voor een blog

Een blog (afkorting van ‘weblog’) is een persoonlijke, digitale ‘logboektekst’, waarvoor geen regels gelden, behalve de regels in de wet over discriminatie, haat zaaien en andere vormen van onwenselijk gedrag. Een blog is dé plek voor expressieve informatie. Je mag als schrijver van een blog zeggen wat je wilt (STAP 2B), zelfs zonder bewijs. Het staat de lezer vrij om te reageren zoals hij of zij wil. Een blog is ‘geslaagd’, als de tekst emoties (STAP 1B) en reacties (STAP 1C) oproept. Jij bepaalt vooraf in het TVF (de tool voor tekstvoorbereiding) welke emoties en reacties je wilt oproepen en bij welk type lezer bij voorkeur, jouw ‘ideale lezer’ (STAP 2A).

Jouw keuzes bepalen het effect

Ook al zijn er geen regels, als jij wilt dat je blog een bepaald effect heeft, is het handig het TVF te gebruiken in de voorbereiding. Je hoeft niet langer naar een leeg scherm te staren in de hoop dat de inspiratie vanzelf komt. Starten met een van de deelstappen leidt tot prachtige ideeën.

Een zorgvuldige afbakening van de ‘ideale lezer’ (STAP 2A), de ‘kernboodschap’ (STAP 2B) en de creatieve kapstok (STAP 2C) bepalen in hoge mate of jouw blog de effecten heeft die jij in STAP 1 vastlegt.

Wat is hier de situatie?

Een senior adviseur in de IT-wereld maakt zich ongerust over de toekomst van de ‘schone’ IT-industrie. Het imago is nu misschien nog goed, maar er ligt gevaar op de loer. Het is hoog tijd, vindt hij, de IT-industrie en al haar gebruikers (wij allemaal dus) wakker te schudden over de gigantische groei van het energieverbruik door datacenters.

Hij gebruikt de tool TVF om een blog voor te bereiden om zijn ongerustheid te delen. In het boek en e-book Tekststrategie lees je in ‘Casus 11’ precies welke keuzes hij maakt in het TVF. De blog hieronder (195 woorden) is het resultaat.

Een blog over ‘Green IT’

CIO’s zijn varkensboeren

Onzichtbaar smeult een dramatische dreiging voor de IT-industrie en al haar gebruikers. De onstuitbare groei van het energieverbruik van datacenters, servers en apps verandert de CIO zonder dat hij het in de gaten heeft in een varkensboer.

Bewustwording en gedragsverandering bij burgers

De varkensboer wordt momenteel onterecht gezien als de grote boosdoener in de klimaat- en stikstofdiscussies. We zijn echter zelf als burgers met onze smartphones, laptops en tablets minstens even grote vervuilers.

Zo lang gebruikers, burgers en professionals, in de veronderstelling leven dat het opladen van smartphone en tablet de enige vorm van energieverbruik is van die apparaten, is er nog veel werk aan de winkel op het gebied van bewustwording en gedragsverandering. Dat is wellicht een taak van de overheid.

CIO’s zijn de schakel naar Green-IT

De CIO’s van deze wereld bevinden zich in een positie om de catastrofale ontwikkeling vanuit de IT-industrie te keren. Zij hebben de gezamenlijke verantwoordelijkheid én de technische mogelijkheden om de realistische dreiging van IT-schaamte om te zetten in een kans voor organisaties en burgers om zich werkelijk ‘groen’ te ontwikkelen en de voordelen van de digitale wereld te behouden met Green-IT.

Conclusie

De gestructureerde aanpak via de tool TVF is geschikt voor elke tekstsoort. Ook voor creatieve teksten zoals een blog. De tool zorgt er voor, dat alle ideeën en feiten in jouw hoofd op de juiste plek belanden. Zo verschijnen de contouren van het eindproduct (de blog) al vóór je begonnen bent met schrijven.

Heb je commentaar op het eindproduct? Prima natuurlijk, maar zorg altijd dat je de keuzes (in het TVF) van de schrijver kent vóór je commentaar levert. Die keuzes bepalen voor een belangrijk deel het eindresultaat.

Download de tool

TVF als contract voor een tekst

9 september 2021 door Consonante

De kern van tekststrategie is keuzes maken vóór je start met schrijven. De ingevulde tool TVF is daarmee in feite het ‘contract’ voor de productie van een tekst.

Leer werken met de tool TVF, een tool voor (her)schrijven, beoordelen en uitbesteden van alle soorten tekst in elke taal.

TVF als basis voor een ‘contract’

Tekststrategie: keuzes vastleggen

In STAP 2 van de tekstvoorbereiding via het TVF (tekstvoorbereidingsformulier) leg je jouw strategische keuzes vast om de doelen van STAP 1 te realiseren. Laat dit goedkeuren als een ‘contract’ door je collega, opdrachtgever of docent vóór je begint aan het eindproduct.

Het is onmogelijk een tekst te laten beoordelen door iemand die de keuzes van de schrijver niet kent. Het ingevulde TVF (contract) is dus een noodzakelijke voorwaarde om een tekst te beoordelen en van zinvolle feedback te voorzien.

TVF aanvragen

Eerst denken, dan doen…

Stel je voor. Jij zegt tegen iemand: “Ik heb een auto nodig“. “Okay“, zegt die ander, “ik maak er een voor je“. Een paar dagen later komt hij terug en zegt: “Kijk, hier is je auto!”

Je bekijkt de auto en zegt: “Deze auto heeft twee deuren, maar ik wil er vier. Als ik het goed zie, rijdt deze auto op diesel. Ik heb liever een elektrische auto. En nog eens wat, deze auto is rood. Ik wil eigenlijk een groene…”

De verkopen antwoordt doodleuk: “Pak een zaag en maak er twee deuren bij” of “Pak een kwast en verf ‘m groen“.

Dit gebeurt natuurlijk niet als je een auto koopt. Bij een auto, computer of wasmachine laten we het wel uit ons hoofd om zo onnadenkend te handelen. Je legt eerst de productspecificaties vast in een contract of verkoopovereenkomst. Daarna bestel je het product.

Productspecificaties vastleggen in een ‘contract’

Gek genoeg vinden we het bij een tekst allemaal doodnormaal om pas te denken, te discussiëren en keuzes te maken, als het eindproduct al op tafel ligt. Dat is te laat!

Soms ontstaat de discussie over de tekst pas als een video of website technisch ‘klaar’ is. Dat is te laat en zinloos. Helaas is er meestal geen contract met productspecificaties. Zo’n contract maak je door het TVF zorgvuldig in te vullen

We blijven vaak eindeloos praten over zinnen en woorden. Wat een tijd- en geldverspilling. Zonde en niet nodig. Tekststrategie is de oplossing.

Eindeloze discussies over woorden en zinnen. Stop daarmee.

Zelfs bij een ‘gewone’ tekst als eindproduct (rapport, mailing, plan, offerte, etc.) gebeurt het dat iedereen zich er pas mee gaat bemoeien als de tekst al geschreven is. Dan ben jij als schrijver mooi de klos. Herschrijven op basis van alle opmerkingen is een frustrerende en heilloze weg.

Versie 3, versie 4… Begin er niet aan. Dit komt niet meer goed. Het eindresultaat rammelt aan alle kanten. De lezer moet zich er maar mee zien te redden…

10.000 uur tijdwinst

Persoonlijk communiceren is effectief

18 augustus 2021 door Consonante

Het doel van communicatie is beïnvloeden. Daarvoor heb je de aandacht van de ontvanger nodig.

Hoe je gegarandeerd de aandacht van je lezer of toehoorder krijgt, lees je in deze tip.

Hoe krijg je persoonlijke aandacht van je lezer?

Persoonlijk communiceren

Als je niet fysiek in elkaars nabijheid bent, is persoonlijk communiceren ook zonder enige twijfel het meest effectief. In een tekst voelt je lezer direct in de eerste zin, dat de tekst alleen voor hem bedoeld is. Dan heb je gegarandeerd zijn aandacht. Dat bereik je via unieke details.

Persoonlijke details geautomatiseerd toevoegen in een nieuwsbrief of standaardmail, dat is niet wat ik bedoel. Daar prikt je lezer doorheen. Ook harder schreeuwen helpt niet. Zo kom je er niet.

Wil je 100% zeker de aandacht van je ontvanger, communiceer dan exclusief met hem of haar, 100% persoonlijk. Ik snap echt wel, dat deze aanpak tijd kost, maar het rendement is hoger. In de begeleidende brief bij een voorstel of offerte maakt zo’n persoonlijke tekst een wereld van verschil in het gevoel en daarmee in het gedrag van je lezer.

Echt oogcontact

Tijdens een online ontmoeting, bijvoorbeeld via Zoom, is écht oogcontact onmisbaar voor persoonlijke communicatie. Strak in je camera kijken als je spreekt, lost dat probleem maar gedeeltelijk op. Jouw luisteraars denken dat je ze aankijkt. Dat is mooi, maar jij ziet zelf niet hoe ze reageren…

Mijn wens is daarom een ‘horizontaal en verticaal verschuifbare mini-camera’ die ik precies tussen de ogen kan plaatsen van de persoon met wie ik in gesprek ben.

Werken aan communicatie met power

Leer werken met de tool TVF, het tekstvoorbereidingsformulier, om de communicatie in jouw dagelijks werk meer power te geven. Raken jij en je collega’s vertrouwd met de aanpak van tekststrategie, dan boeken jullie winst in tijd én kwaliteit. Lees de blog ‘10.000 uur tijdwinst’.

10.000 uur tijdwinst

De kracht van woorden

Zo kom je er niet

Vier tips voor effectief communiceren

Los van het gebruik van persoonlijke, unieke details nog vier tips om je lezer ‘bij de strot te pakken‘:

laat je lezer zien en voelen wat jij te vertellen hebt
gebruik beeldende termen die passen bij je kernboodschap
activeer een emotie door een ‘waarom-vraag’ van je lezer te beantwoorden
formuleer de ‘waarom-boodschap’ vanuit de wens die jouw lezer heeft

Deze tips zijn rechtstreeks te koppelen aan de verschillende deelstappen van de methode ‘Drie Denkstappen naar Sterke Teksten‘ voor tekststrategie. Pas je die methode toe, dan ontdek je een nieuwe invalshoek om naar teksten te kijken. Je leert de kracht van woorden in te zetten voor meer effect op je lezer.

Zo kom je er wel…

Met jouw ervaring als lezer weet je zelf maar al te goed wat niet werkt. Voorkom dus, dat jij zelf zo’n schrijver bent. Dat lukt je door tekststrategie toe te passen. Tekststrategie dwingt jou als schrijver alle relevante aspecten van een tekst vast te leggen VOOR je begint met schrijven. Zo kom je er wel…

Ervaar zelf de waarde van tekststrategie voor jouw werk. Meld je aan voor een gratis, online Introductie Tekststrategie.

Introductie Tekststrategie

Welke organisaties al kozen voor tekststrategie?

Minder werkdruk en meer kwaliteit

17 augustus 2021 door Consonante

Het geworstel met teksten bij studenten en docenten – ‘poetsen aan de buitenkant‘ – veroorzaakt onnodig veel werkdruk, aan beide kanten. Dit is aantoonbaar het geval bij de productie en beoordeling van plannen, verslagen en rapporten.

“Redigeren is tijd investeren op het verkeerde moment…”

De lezer/docent moet in een ‘brij van woorden’ op zoek naar de kern, terwijl dat nou juist de taak is van de schrijver/student. Een schrijver die deze taak serieus oppakt, dwingt zichzelf tot de essentie te komen vóór hij start met schrijven. Met de aanpak van tekststrategie maakt de schrijver zijn/haar vakkennis beter zichtbaar.

Tekststrategie vermindert de werkdruk door gestructureerde tekstvoorbereiding. Focus op de inhoud verhoogt bovendien de kwaliteit van de feedback en daarmee uiteindelijk ook de kwaliteit van de teksten. Tekststrategie in het onderwijs levert winst op in tijd én kwaliteit. Lees hoeveel geld een opleiding bespaart met tekststrategie.

Introductie Tekststrategie

Toegankelijk maken van relevante inhoud

In het basisonderwijs begint het. Het is sinds mensenheugenis vanzelfsprekend voor een leerkracht/docent om pas feedback te geven op een tekst als de leerling/student klaar is met schrijven. Dat leidt tot discussies achteraf en vermindert voor de leerling het plezier in schrijven. Zonde van ieders tijd. De vaak omslachtige formulering belemmert het zicht op de inhoud. Leer leerlingen/studenten om de relevante inhoud (= antwoord op lezersvragen) op een toegankelijke manier te presenteren. Dat is zelden een ‘lap tekst’…

De gebruikelijke benadering van tekst is niet logisch: discussiëren over ‘producteigenschappen’ als het product al op tafel ligt. Dit is een garantie voor frustratie en onnodig verlies van tijd voor alle betrokkenen. Bovendien, deze benadering levert zelden een betere tekst op. Toch is deze aanpak normaal in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, mbo, hbo en op de universiteiten.

Leerlingen, studenten en professionals worstelen dagelijks met tekst. Een flink aantal beleeft geen plezier aan schrijven of heeft er zelfs angst voor. Het is een bekend en geaccepteerd verschijnsel, maar het is niet nodig. Het kan anders.

Boek Tekststrategie 2020

Tekststrategie vanaf de basisschool

Twee oorzaken van het geworstel

In het onderwijs leidt het geworstel met tekst nog altijd niet tot structurele wijzigingen in het curriculum. De eerste oorzaak hiervan zit in een wijdverbreid misverstand:

“Schrijven kunnen we allemaal, als we een behoorlijke woordenschat hebben en voldoende kennis van spelling, formulering, structuur, grammatica en van de gewenste taal.”

Focus op d’s en t’s en ‘schrijven op B1-niveau’

Door het misverstand over de basisvoorwaarden voor schrijfvaardigheid (zie vorige alinea) onder leerkrachten/docenten en opleiders worstelen en discussiëren we gewoon verder. We blijven daardoor gefocust op d’s en t’s, beknopt formuleren, klinkende taal, B1-niveau en ‘jip-en-janneke-taal’ in de veronderstelling dat daarin de oplossing voor het probleem zit.

Een tekst redigeren ná productie is echter te laat.

Een spelfout verbeteren of een passieve constructie vervangen door een actieve is niet meer dan ‘poetsen aan de buitenkant‘. Dáár is de oplossing niet te vinden. Een perfect gespelde tekst biedt geen enkele garantie voor effectiviteit.

De tweede oorzaak van het voortdurende geworstel met tekst is de onbekendheid van tekststrategie. Tekststrategie is gestructureerde tekstvoorbereiding: eerst denken en keuzes vastleggen, dan pas een tekst produceren.

Deze fundamenteel andere benadering (methodisch vanaf de basis en niet vanuit het eindproduct) van tekst biedt een logische oplossing voor het geworstel door te focussen op de ‘binnenkant’ van een tekst. Zorgvuldige toepassing van tekststrategie leidt tot sterke teksten en levert daarmee winst op in tijd, geld en plezier, zowel bij de schrijver als bij de lezer. Bekijk een voorbeeld.

Tekststrategie voor studenten, docenten en professionals

Download Hoofdstuk 4

Tekststrategie in elk onderwijsprogramma

Sinds de introductie van toetsenbord en beeldscherm in de jaren ’80 van de vorige eeuw zijn we massaal verleerd na te denken en keuzes te maken vóór we starten met schrijven. Tekststrategie zet dit recht met een eenvoudige (digitale) tool voor tekstvoorbereiding. Deze tool, het TVF (tekstvoorbereidingsformulier) dwingt je over de juiste zaken na te denken en de ‘productspecificaties’ van het eindproduct (de tekst) vast te leggen vooráfgaand aan ‘de productie van de tekst’.

Cursus Tekststrategie voor elk niveau

Trainingen voor professionals variëren in tijd van één dagdeel (basis) tot twee of drie volledige dagen. Voor toepassing in alle niveaus van het onderwijs is een ‘Cursus Tekststrategie’ beschikbaar van 7 x 2 lesuren met als afronding de individuele uitvoering van de E-learning Tekststrategie en – indien gewenst – het Examen Tekststrategie.

Leerlingen en studenten maken op hun eigen onderwijsniveau kennis met een nieuwe benadering van tekst. Ze passen die toe tijdens de cursus via praktische opdrachten. Deze algemene vaardigheid hoort niet bij het taal- of schrijfonderwijs, maar vormt een ondersteunende module voor elk vakgebied.

Als leerlingen en studenten tijdens hun opleiding kennismaken met tekststrategie, nemen zij deze logische benadering van tekst mee de praktijk in. Zij schudden daarmee het werkveld wakker. Is jouw school klaar voor de introductie van tekststrategie?

Neem contact op met Marian Stoppelenburg als je hierbij wilt zijn of om te bespreken hoe jouw school aan de slag kan met tekststrategie.

Tekststrategie voor mijn school

Proef op de som

8 augustus 2021 door Consonante

De ‘proef-op-de-som’ is voor het eerst aangeboden in TekststrategieTip 124 van 17 augustus 2021.

Bekijk Tip124

Laat een tekst beoordelen

Wil je uitproberen of tekststrategie voor jou waardevol is?

Upload via het formulier hieronder een tekst (PDF, maximaal 250 woorden). Heb je een tekst die langer is? Een Individueel Traject biedt in dat geval een oplossing.

Je ontvangt feedback en concrete tips op basis van de principes van tekststrategie. Je krijgt bovendien een mondelinge toelichting in een Zoom/Teams sessie van circa 30 minuten. Daarbij mag je gerust een collega laten aanschuiven. Zo bepaal je samen of en hoe je tekststrategie introduceert binnen jouw organisatie.

Bestellen via de webshop of op factuur

Voor deze ‘proef op de som‘ inclusief mondelinge toelichting betaal je €59,00 inclusief btw bij bestelling via de webshop. Ontvang je liever eerst een factuur, dan betaal je €59,00 exclusief btw.

Geef op het formulier aan waar jouw voorkeur naar uitgaat. Direct na je betaling ontvang je een datumvoorstel voor de online bespreking van de feedback.

Formulier voor jouw 'PROEF OP DE SOM'

Toelichting op jouw tekst
Geef een korte toelichting op de tekst die jij hieronder uploadt. Wat vind jij belangrijk om te vertellen over deze tekst? Waarom stuur je deze tekst op?
Upload jouw tekst (PDF, maximaal 250 woorden)*
Toegestane bestandstypen: pdf, Max. bestandsgrootte: 64 MB.
Jouw e-mailadres
Jouw naam
Voorkeur voor betaling*
Via de webshop betaal je €59,00 inclusief 21% btw. Liever eerst een factuur? Dan betaal je €59,00 exclusief 21% btw.
Voorkeur voor online bespreking*
Vragen of toelichting op jouw antwoorden

Onderwijs en tekststrategie

6 juli 2021 door Consonante

Sterke teksten voor elke leerling en student

Vanaf de basisschool zijn we gewend dat een tekst pas beoordeeld wordt, als die kant-en-klaar op tafel ligt. De ‘zichtbare buitenkant’ van een tekst goed beoordelen is echter niet mogelijk als je de ‘onzichtbare binnenkant’, de keuzes van de schrijver, niet kent.

In de tool TVF voor tekststrategie leg je jouw keuzes, de productspecificaties, vast vóór je begint met schrijven. Kinderen vanaf Groep 6 pikken deze aanpak vlot en natuurlijk op. Het werkt voor iedereen: eerst denken, dan pas schrijven.

Werken met het TVF aan een boekbespreking

De missie van Stichting Sterke Teksten voor 2030 is een vaste plek voor tekststrategie in het onderwijs, van basisschool tot en met universiteit.

Het materiaal voor de Cursus Tekststrategie (7×2 uur) is gratis beschikbaar voor onderwijsinstellingen die tekststrategie op het programma zetten. In een video van drie minuten krijg je een indruk van de inhoud van de cursus.

Naar video

Wat is er mis met onze teksten?

Wie regelmatig teksten leest of (als docent) beoordeelt, weet maar al te goed, dat er veel mis is met onze teksten:

te lang
onduidelijk
ingewikkeld
saai
chaotisch
vol met herhaling
ballast en toch onvolledig
onbegrijpelijk
vol met vakjargon
spel- en formuleringsfouten
een ‘lap tekst’ als lay-out…

Niemand zit te wachten op lappen tekst…

Commentaren op teksten van anderen zijn alom aanwezig, zowel in het onderwijs als in het werkveld. Het is opmerkelijk, dat wij als lezer zo goed weten wat er mis is met teksten van anderen, maar die kennis als schrijver blijkbaar niet omzetten in beknopte, heldere teksten waar de lezer blij van wordt.

Poetsen aan de buitenkant is geen oplossing

De oplossing voor ‘slechte teksten’ denken we te vinden in oeverloze discussies, eindeloos redigeren, reviseren, aanpassen, corrigeren…

“Redigeren is tijd investeren op het verkeerde moment.”

Dit ‘poetsen aan de buitenkant‘ is zinloos en kost schrijvers en lezers onnodig veel tijd, geld en ergernis. Als de ‘binnenkant van de tekst’ niet in orde is, leidt ‘poetsen aan de buitenkant’ slechts tot cosmetische verbeteringen (spelling, formulering, structuur, inhoudelijke details), maar zelden tot een structurele verbetering van de tekst.

Introductie Tekststrategie

Tekststrategie: minder werkdruk en meer kwaliteit

Het geworstel met teksten bij studenten en docenten veroorzaakt onnodig veel werkdruk, aan beide kanten. Dit is aantoonbaar het geval bij de productie en beoordeling van plannen, verslagen en rapporten.

Lees meer >>>

Agendapunt voor een simpel overleg

30 april 2021 door Consonante

Kijk en huiver…

Ter voorbereiding van een overleg verstuurt een docent een mailbericht naar 24 collega’s. Dit is zijn bericht:

Wát moet ik doen???

De invulling van online, fysiek en hybride onderwijs komende periode is voor ons een aandachtspunt. Vanaf periode 4 zullen we weer meer fysiek of hybride onderwijs gaan verzorgen. In principe zullen de hoorcolleges online zijn en zijn de werkcolleges fysiek of in een of andere hybride vorm. Dat wordt nog bekeken. Je kunt al in je rooster zien hoe dit wordt gepland en bij iedere les kun je ook zien hoeveel studenten er in het lokaal mogen worden toegelaten. Piet heeft (relatief) veel grote ruimtes kunnen regelen waar 30 tot 32 studenten in mogen. Ik ga even uit van klassen van 30 studenten (ik weet wel dat sommige klassen iets groter zijn, maar toch niet iedereen zal elke keer komen). Met name voor het hybride onderwijs is het wel van belang om te kijken of er een hele klas in past of niet. Als dat nl. niet het geval is, dan zullen we een planning moeten maken welke klassen of groepen bij hybride onderwijs fysiek welkom zijn en welke groepen online deelnemen (ieder klas is verdeeld in 5 of 6 groepen). Dit wil ik graag vrijdag bespreken en ik wil jullie vragen om hiervoor alvast in je rooster te inventariseren wanneer een hele klas past en wanneer er keuzes gemaakt moeten gaan worden. Die keuzes maken wij en die gaan volgende week naar de studenten gecommuniceerd worden.

Deze woordenbrij van 227 woorden kost een gemiddelde lezer 70 seconden leestijd. Na een eerste keer lezen, moet de lezer waarschijnlijk nog eens heel goed zoeken om te ontdekken van het gedragsdoel (STAP 1C van tekststrategie) van de zender is. Elke lezer heeft namelijk de logische lezersvraag ‘Wat moet ik doen?‘ (STAP 3A van tekststrategie).

Tekststrategie als oplossing

Deze video laat zien wat tekststrategie is, waarom het waardevol is en hoe het werkt.

‘Poetsen aan de buitenkant’ van de tekst hierboven is zonde van jouw kostbare tijd. Passieve constructies wegwerken, ‘zullen’, ‘kunnen’ uit de tekst gooien… Herschrijven, redigeren is onbegonnen werk. Niet doen. Stop daarmee!

“Redigeren is tijd investeren op het verkeerde moment, namelijk te laat.”

Had de zender zelf vooraf een paar minuten de tijd genomen om vast te leggen in het TVF wat de kernboodschap is (STAP 2B in het TVF), wat zijn gedragsdoel (STAP 1C) is en op welke vragen de lezer een antwoord verwacht (STAP 3A), dan had hij dit geschreven:

Online, fysiek en hybride onderwijs:

- bekijk op het rooster aantallen en lokalen voor jouw colleges
- vergelijk gewenste groepsgrootte en onderwijsvorm met de roosterinformatie
- noteer gewenste aanpassingen

Deze tekst van 26 woorden lees én begrijp ik 8 seconden… Duidelijk. Ik zie direct waar het bericht over gaat (kernboodschap) en wat de zender van mij verwacht (gedragsdoel). Fijn, ik krijg antwoord op mijn ‘lezersvragen’.

Winst in tijd én in kwaliteit

We maken een kleine rekensom.

De oorspronkelijke tekst kost 1 schrijver en 24 lezers in totaal 30 minuten:

2 minuten schrijftijd
24 x 70 seconden leestijd (1.680 seconden / 28 minuten)

De ‘call-to-action’ is zeer onduidelijk. Het effect van de tekst is belabberd. Niemand doet iets. Het overleg mislukt of loopt uit.

De nieuwe versie van de tekst kost schrijver en lezers in totaal 8 minuten:

5 minuten denk- en schrijftijd
24 x 8 seconden leestijd (192 seconden / ruim 3 minuten)

De ‘call-to-action’ is helder. Het effect is groot.

Moet ik nog meer zeggen? Hoeveel ‘simpele mailberichten’ versturen jij en je collega’s per jaar naar elkaar? Pak de rekenmachine er maar bij…

Introductie Tekststrategie

Aan de slag met jouw team

Zijn de teksten die jij en je collega’s produceren te lang, onduidelijk, saai? Voeren jullie lange discussies over teksten? Zonde van jullie kostbare tijd. De kwaliteit van wat wij doen, hangt samen met de kwaliteit van gesproken en geschreven teksten. Korte, duidelijke, effectieve teksten maken ons werk makkelijker.

Een Training Tekststrategie biedt een structurele oplossing voor het geworstel met tekst. Tekststrategie biedt houvast en plezier bij het schrijven. Tekststrategie brengt doelen dichterbij en maakt lezers blij.

Trainingen vinden plaats via Zoom, Teams of via jouw eigen platform. Je leert werken met de tool TVF. De tool leent zich uitstekend om via een ‘shared screen’ samen te werken aan een tekst. Deze aanpak is toepasbaar bij voorbereiding, beoordeling, analyse en uitbesteding van alle soorten teksten, in elke taal.